Wees alert op trade-based money laundering

Complexe internationale geld- en goederenstromen

Als klanten internationaal handel bedrijven, is het vaak lastig om te detecteren of zij bij TBML betrokken zijn. Internationale handel kan namelijk complex zijn. De geld- en goederenstromen zijn vaak opgebouwd uit meerdere partijen en toeleveringsketens. Criminele organisaties maken dankbaar gebruik van deze complexe structuren. Niet om goederen te verplaatsen, maar om geldmiddelen te verplaatsen en de feitelijke bron van het vermogen te verhullen. We hebben het hier niet over eenmalige gebeurtenissen, maar over goed georganiseerde witwasconstructies.

Vanwege de versnipperde informatieposities is het moeilijk om op eigen houtje TBML-signalen te herkennen. Bijvoorbeeld omdat je geen inzicht hebt in alle transacties van de klant. De opsporing is daarom ook afhankelijk van private partijen en andere overheidspartijen die TBML kunnen detecteren en duiden. Toch is er een aantal signalen/red flags die erop kunnen wijzen dat een klant betrokken is bij een witwasconstructie.

Trade-based money laundering-technieken

Voordat we ingaan op deze signalen, gaan we eerst wat dieper in op TBML. Het speelveld van TBML bestaat uit de overdracht van goederen of diensten van de ene persoon of organisatie naar de andere. Partijen leggen afspraken vast in handelsvoorwaarden met daarin de volumes, de kwaliteit, de waarde, de wijze van vervoer, douaneprocessen en de betaalwijze. Deze afspraken verschillen per transactie.

Criminele organisaties gebruiken verschillende technieken om autoriteiten, toezichthouders en financiële instellingen voor te blijven. Deze technieken werden al beschreven in een eerste Financial Action Task Force (FATF) verslag uit 2006. Ze omvatten samenvattend:

• onder- of overfacturering van goederen;
• onder- of overwaardering van goederen;
• fantoomzendingen (zendingen met geldstroom maar zonder goederenstroom).

 Witwassen via TBML komt in alle sectoren voor. Wel is er een aantal ‘populaire’ sectoren, zoals de exploitatie van goud en andere edelmetalen en waardevolle mineralen, mobiele telefoons en auto-onderdelen, voertuigen en vaartuigen.

Indicatoren/red flags voor trade-based money laundering

Wanneer er slechts één indicator is, hoeft dit natuurlijk niet direct verband te leggen met een mogelijke TBML-activiteit. Een red flag kan wél aanleiding zijn voor een verdiepend onderzoek naar ongebruikelijke of verdachte activiteiten.

Gespecialiseerde CDD/KYC-professionals onderzoeken waar mogelijk altijd de plausibiliteit van de transacties, de relatie tussen de transacties en de activiteiten van de onderneming. Bij meerdere betrokken organisaties brengen zij (financiële) kruisverbanden tussen betrokken organisaties en personen in kaart. Misschien ben je zelf geen CDD/KYC-professional. Toch zijn er indicatoren/red flags die ook voor jou als financieel adviseur relevant zijn, met name als je klanten hebt die internationale handel bedrijven. Onderstaande red flags/indicatoren (niet-limitatief) kunnen duiden op TBML:

• Wees alert wanneer de organisatiestructuur zich lastig laat interpreteren, met name de vertegenwoordiging en de relatie tot de bedrijfsactiviteiten. Stel, er zijn meerdere lagen in de structuur waarbij er ook gevarieerd wordt in rechtsvormen. Onderzoek dan bijvoorbeeld via internetrecherche of zeggenschap en eigendom gesplitst zijn. Door ‘stromannen’ als bestuurders op te laten treden, blijven de feitelijke eigenaren buiten zicht.
• Let op als buitenlandse bestuurders/ultimate beneficial owners (UBO’s) en/of rechtsvormen zijn betrokken bij de organisatie. Met name bij vestigingen met zwak toezicht. Denk aan entiteiten gevestigd in offshore-restricties of tax havens.
• Controleer of de werkelijke activiteiten in lijn liggen met de geregistreerde bedrijfsindeling (in Nederland de SBI-code). Denk bijvoorbeeld aan een autohandelaar die ook kleding importeert.
• Check of er van derde partijen gebruik wordt gemaakt. Een derde partij is een persoon of organisatie binnen een netwerk die bewust witwasdiensten aan derden aanbiedt in ruil voor een commissie, vergoeding of andere typen van winst. Ze gebruiken hun specifieke kennis en eigen netwerk om gelden wit te wassen. Meestal vanuit een voor de buitenwereld legitieme achtergrond, met als doel versluiering van de werkelijke activiteiten.
• Check de bron van het vermogen gebruikt in de transactie. Is de gebruikte geldstroom te herleiden naar een plausibele bron? Is dit te verifiëren via bijvoorbeeld een jaarrekeninganalyse?
• Ga na of de organisatie zeer lage of juist zeer hoge winstmarges heeft ten opzichte van de sector. En in het verlengde daarvan: check of de omzet in verhouding staat tot het type producten of diensten. Er zijn praktijkvoorbeelden van ondernemingen met weinig personeel die toch een hoge omzet draaien, of relatief nieuwe ondernemingen die onverklaarbaar hoge volumes afzetten.
• Let op onder- of overfacturering. Met name de relatie met de waarde van de onderliggende goederen. Dit wordt nog moeilijker wanneer de importeur en exporteur medeplichtig zijn aan de verkeerde voorstelling van de handelstransactie.
• Let op meervoudige facturering van goederen en diensten. Hergebruik van documenten en transacties komt in de praktijk voor. Doe een internetonderzoek als leveranciers en afnemers zijn opgenomen in de documenten.
• En ten slotte: let op de facturering van afgeronde bedragen waarbij de relatie met omzetbelasting ontbreekt.

Indicatoren/red flags bij een trade-finance-transactie

Is er sprake van een Trade Finance-transactie? Dan kun je de transactiedocumenten controleren. Let dan op de volgende indicatoren/red flags (niet-limitatief):

• het gebruik van privé e-mailadressen in plaats van zakelijke e-mailadressen;
• frequent hergebruik van documenten met weinig informatie en bewerkingen. De inhoud is eenvoudig en wijkt af van gebruikelijke informatie in de sector;
• het ontbreken van de handelsaanwezigheid van exporteur, opslaglocatie en bedrijfsruimten.

Blijf alert op signalen in jouw adviespraktijk

Iedereen in de financiële dienstverlening speelt een rol in de strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering. Alert zijn en blijven op trade-based money laundering indicatoren hoort daar ook bij. Voor CDD/KYC analisten die zich verder willen verdiepen op het gebied van TBML is onze Masterclass CDD Transactieanalyse interessant. Met Permanent Actueel CDD/KYC (Wwft) blijf je continu relevant en actueel op het gebied van CDD. Ben je financieel adviseur en wil je meer leren over de basisprincipes van CDD en de Wet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering (Wwft)? Dan is de Introductie CDD/KYC (Wwft) geschikt voor jou. 

Ons volledige opleidingsaanbod voor CDD vind je hier.